უნდა ვიცოდეთ კიბოს ადრეულ პრევენციასა და დიაგნოსტიკაზე?

რა უნდა ვიცოდეთ კიბოს ადრეულ პრევენციასა და დიაგნოსტიკაზე? 1

ონკოლოგიური დაავადებები გამოსავლის მიხედვით მძიმე პათოლოგიათა რიცხვს განეკუთვნება და ერთ-ერთი წამყვანი ადგილი უჭირავს მსოფლიო მო- სახლეობის ავადობისა და სიკვდილიანობის სტრუქტურაში. ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის მონაცემებით, ყოველწლიურად მსოფლიოში 14 მლნ-ზე მეტი ახალი შემთხვევა რეგისტრირდება. კიბოს გლობალური ტვირთი 2030 წლისთვის სავარაუდოდ, კიდევ უფრო გაიზრდება მაშინ, როდესაც ფატალური გამოსავლის თავიდან აცილება უმეტესწილად შესაძლებელია კიბოს პრევენციის, ადრეული გამოვლენისა და მკურნალობის პროგრამების საშუალებით. რამდენად შეგვიძლია კიბოს თავიდან აცილება? სამეცნიერო კვლევებით დასტურდება უდავო კავშირი ცხოვრების წესსა და კიბოს განვითარებას შორის. ონკოლოგიურ სნეულებათა სულ ცოტა ერთი მესამედის თავიდან აცილება შესაძლებელია მავნე ჩვევების შეცვლის გზით. ქცევის შეცვლა ადამიანთა ნებაზეა დამოკიდებული, ის არც რთულ და არც ძვირადღირებულ ინტერვენციებს წარმოადგენს. ცხოვრების ჯანსაღი წესის დამკვიდრება მნიშვნელოვანი ფაქტორია კიბოს შემთხვევების შემცირების თვალსაზრისით, რაც გულისხმობს თამბაქოს მოხმარებისა და ალკოჰოლის ჭარბი მოხმარების შეზღუდვას, ჯანსაღ კვებას, ფიზიკური აქტივობის გაზრდას, წონის კონტროლს, მზის სხივების ხანგრძლივი დროით პირდაპირი ზემოქმედებისგან თავის დაცვას, ჯანმრთელობისთვის უსაფრთხო საცხოვრებელი და სამუშაო გარემოს შექმნას და ა.შ. რა მნიშვნელობა აქვს სკრინინგს (ადრეული გამოვლენა) კიბოს პრევენციისათვის? კიბოს სკრინინგი წარმოადგენს კობოთი დაავადების შემცირების ყველაზე ხარჯთეფექტურ და ეფექტიან საშუალებას. სკრინინგის მიზანია ასიმპტომურ (კიბოს სიმპტომების არმქონე) სამიზნე პოპულაციაში ადამიანთა იმ 2

ჯგუფების გამოვლენა, რომელთაც კიბოს წინარე პათოლოგიები ან კიბოს ადრეული სტადია აღენიშნებათ. ამ შემთხვევაში განკურნების ალბათობა მნიშვნელოვნად იზრდება და ხარჯიც გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე კიბოს შორს წასული ფორმების მკურნალობისას. თუ ადამიანი ჩართულია სკრინინგის პროგრამაში, მას შეუძლია, დროული და თანამიმდევრული გამოკვლევებით: მშვიდად განაგრძოს ჯანმრთელობის კონტროლი; არ მისცეს დაავადებას ავთვისებიან სიმსივნედ გადაგვარების საშუალება; სავსებით განიკურნოს სიმსივნის ადრეულ სტადიაში გამოვლენის შემთხვევაში. ამდენად, ადრეული დიაგნოსტიკა კიბოს პრევენციის საუკეთესო საშუალებაა. კიბოს სკრინინგის სახელმწიფო პროგრამა საქართველოში სამიზნე პოპულაციებში სხვადასხვა ლოკალიზაციის კიბოს სკრინინგის პროგრამა საქართველოში 2011 წლიდან მოქმედებს და ხელმისაწვდომია საქართველოს ნებისმიერი მოქალაქისთვის, შემდეგი ასაკობრივი ჯგუფების გათვალისწინებით: ძუძუს კიბოს სკრინინგი 40-დან 70 წლის ქალებისთვის (2 წელიწადში ერთხელ); საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი 25-დან 60 წლის ქალებისთვის (3 წელიწადში ერთხელ); მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგი 50-დან 70 წლის ქალებისა და მამაკაცებისთვის (2 წელიწადში ერთხელ); პროსტატის კიბოს სკრინინგი 50-დან 70 წლის მამაკაცებისთვის (წელიწადში ერთხელ). ზემოთ ჩამოთვლილი ასაკობრივი ჯგუფებისთვის პროგრამით გათვალისწინებული გამოკვლევები უფასოა. 3

რა გამოკვლევები ტარდება კიბოს სკრინინგის სახელმწიფო პროგრამით? ძუძუს კიბოს სკრინინგის პროგრამა ითვალისწინებს: მამოგრაფიას; მამოლოგის კონსულტაციას; ექოსკოპიას (საჭიროების შემთხვევაში); ციტოლოგიას (საჭიროების შემთხვევაში). საშვილოსნოს ყელის კიბოს პროგრამა ითვალისწინებს: პაპ-ტესტს; კოლპოსკოპიას (საჭიროების შემთხვევაში). მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგის პროგრამა ითვალისწინებს: ტესტს ფარულ სისხლდენაზე; კოლონოსკოპიას (საჭიროების შემთხვევაში). პროსტატის კიბოს სკრინინგის პროგრამა ითვალისწინებს: პროსტატის სპეციფიკური ანტიგენის ტესტს. რატომ ჩავიტარო გამოკვლევა, როცა არაფერი მაწუხებს? ავთვისებიანი სიმსივნეები პირველ-მეორე სტადიებში მეტწილად უსიმპტომოდ მიმდინარეობს. ადამიანი ვერ ამჩნევს, რომ რაღაც სჭირს. სიმპტომების უმეტესობა მე-3, მე-4 სტადიებში იჩენს თავს, როდესაც კიბოსთან ბრძოლა ხშირად დაგვიანებული ან უშედეგოა. ამიტომაც არის აუცილებელი სკრინინგულ გამოკვლევებში მონაწილეობა და პათოლოგიის მანამდე აღმოჩენა და მკურნალობა, სანამ ის შეგაწუხებს. 4

როგორ ხდება სკრინინგის სახელმწიფო პროგრამაში ჩართვა? სურვილის შემთხვევაში, შეგიძლიათ აირჩიოთ ტერიტორიულად ხელსაყრელი სამედიცინო დაწესებულება, სადაც შეძლებთ უფასო გამოკვლევების ჩატარებას. სკრინინგის პროგრამაში მონაწილე სამედიცინო ცენტრების არასრული ჩამონათვალი: თბილისი: დიაგნოსტიკური ცენტრი, მისამართი: ქავთარაძის N 23, ტელ: 032 2 55 05 05 გამოკვლევები: საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი, ძუძუს კიბოს სკრინინგი, პროსტატის კიბოს სკრინინგი, მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგი. დავით ტატიშვილის სამედიცინო ცენტრი; მისამართი: ქ. თბილისი, თ. აბულაძის ქ. N20. ტელ: 2 253938; 2 913119 გამოკვლევები: საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი, ძუძუს კიბოს სკრინინგი, პროსტატის კიბოს სკრინინგი, მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგი (მხოლოდ თბილისში რეგისტრირებული პირებისთვის). 5

ონკოლოგიური დისპანსერი მისამართი: ლუბლიანას ქ. N5 (ყოფილი რკინიგზის საავადმყოფო. ტელ: 2 36 44 85, 2 36 44 86. გამოკვლევები: საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი, ძუძუს კიბოს სკრინინგი, პროსტატის კიბოს სკინინგი (მხოლოდთ თბილისში რეგოსტრირებული პირებისთვის) რეგიონები: ზუგდიდი კორპორაცია `ევექსი~, რეფერალური ჰოსპიტალი მისამართი: გამსახურდიას ქ. N 206 გამოკვლევები: საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი, ძუძუს კიბოს სკრინინგი, პროსტატის კიბოს სკრინინგი, მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგი ქუთაისი კორპორაცია `ევექსი~, ონკოლოგიური ცენტრი მისამართი: ჯავახიშვილის N 85, ტელ: 032 2 55 05 05 გამოკვლევები: საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი, ძუძუს კიბოს სკრინინგი, პროსტატის კიბოს სკრინინგი, მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგი. 6

ბათუმი კორპორაცია `ევექსი~, რეფერალური ჰოსპიტალი მისამართი: ბაგრატიონის ქ. N 125, ტელ: 032 2 55 05 05 გამოკვლევები: საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი, ძუძუს კიბოს სკრინინგი, პროსტატის კიბოს სკრინინგი, მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგი, თელავი კორპორაცია `ევექსი~, რეფერალური ჰოსპიტალი მისამართი: ვ. სეხნიაშვილის ქ. N 1, ტელ: 032 2 55 05 05 გამოკვლევები: საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი, ძუძუს კიბოს სკრინინგი, პროსტატის კიბოს სკრინინგი, მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგი, ახალციხე კორპორაცია `ევექსი~, რეფერალური ჰოსპიტალი მისამართი: რუსთაველის N 105ა, ტელ: 032 2 55 05 05 გამოკვლევები: საშვილოსნოს ყელის კიბოს სკრინინგი, ძუძუს კიბოს სკრინინგი, პროსტატის კიბოს სკრინინგი, მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგი, 7

ბუკლეტი გამოცემულია პროექტის: ერთობლივი ძალისხმევა კიბოს ადრეული გამოვლენისა და ეფექტური მართვისთვის ფარგლებში. ახალგაზრდა ფსიქოლოგთა და ექიმთა ასოციაცია ქსენონი მისამართი: ზუგდიდი, პეტრე უბერის ქ #1 ტელეფონი: (0415) 254010 E-mail: associationxenon@gmail.com 2017 8

prostatis და koloreqtuli kibos Sesaxeb

პროსტატის კიბო aris simsivnuri procesebis ganvi- Tareba mamakacis winamdebare jirkvalsi prostata- Si. prostatis simsivneebis umetesoba xasiatdeba neli zrdit, Tumca, garkveul SemTxveveaSi xdeba misi swrafi da agresiuli zrda. prostatis kibo zogjer izleva metastazebs irgvliv mdebare qsovilebsi, limfur kvan- ZebSi, ZvlebSi. პროსტატის კიბოს წარმოშობის მიზეზები და რისკ- ფაქტორები: ar arsebobs ertiani azri daavadebis warmosobis mozezebis Sesaxeb, prosatatis kibo warmoisoba winamdebare jirkvlis prostatis genis (dnm) cvlilebis Sedegad, Tumca dadasturebulad imis Tqma, Tu ratom xdeba es, jerejerobit SeuZlebelia. 2

ძირითადი რისკ-ფაქტორები: genetikuri faqtori (prostatis kibos arseboba axlo natesavebsi); araswori kveba da alkoholis moxmareba (cximiani sakvebis Warbi moxmareba); asaki (45 wela zevit) da asaktan dakavsirebuli hormonaluri fonis darrvevebi. 3

შესაბამისად, რისკ-ჯგუფები არიან: pacientebi, romeltac gadatanili aqvt prostatis daavadebebi (anteba, CautarebiaT operacia prostataze da a.s); mnisvenelovania genetikuri faqtoric da im adamianebma, romelta ojaxis wevrebsac (mamas, babuas, Zmas) hqondat aseti diagnozi, gansakutrebuli yuradreba unda miaqcion daavadebis droul diagnostirebas; 50-60 wlis asakis mamakacebi. prostatis koboti, ZiriTadad, 50-dan 70 wlamde asakis mamakacebi avaddebian, Tumca yvelaze `sarisko 50-dan 60 walamde asakia. am asaksi ganvitarebuli kibo bevrad ufro agresiulia, vidre gvian asaksi, radgan kibos ujredebs mamakacuri hormonebi androgenebi kvebavs, xandazmulebsi ki androgenebis done sul ufro da ufro iklebs da ukve biologiuri mkurnaloba mimdinareobs. Sesabamisad, bevri simsivne am hormonaluri bunebis gamo ver vitardeba, magram 50-60 wlis mamakacs bevri androgeni aqvs da amitom am asaksi misis armocena gansakutrebit mnisvnelovania. 4

სიპტომები, რომლებიც მამაკაცებმა ყურადღების მიღმა არ უნდა დატოვონ: problemebi Sardvis dros; xsiri Sardva Ramis ganmavlobasi; gaznelebuli Sardva; Sardis susti nakadi; Sardvis dros wvis SegrZneba; sisxli Sardvisas; sisxli spermasi; eakulaciis (spermis gamoyofa) problemebi; tkivili TeZoebis, menjis, ukana tanis aresi; ereqciuli disfunqcia. გამოკვლევა: prosatatis kibo zogjer usimptomod momdinareobs da rom ar gamogeparot, mnisvnelovania misi adreuli gamovlena skriningis metodit, romelic itvaliswinebs prostatis specifikuri agentis (PSA) gansazrvras. 5

PSA aris cila, romelsac winamdebare jirkvlis anu prostatis ujredebi warmoqmnian. misi rolia spermis gatxevadeba. PSA-s umetesi nawili organizmidan satesle sitxes Tan ertad gamoiyofa, mxolod mcire nawili gadadis sisxlsi. es gamokvleva 50-dan 70 wlamde mamakacebistvis, weliwad- Si ertxel, saxelmwifo programit ufasoa. PSA-s testi prostatis kibos adreul stadiaze armocenis SesaZleblobas zrdis. რატომ კეთდება PSA ტესტი? prostatis kibos adreuli gamovlenistvis; prastatis biofsiis sawiroebis dasadgenad; prostatis kibos mkurnalobis efeqturobis monitoringistvis; prostatis kibos recidivis gamosavlenad; rac ufro maralia PSA-s done, mit ufro maralia kibos albatoba, Tumca PSA-s dabali done prostatis kibos arsebobas ar gamoricxavs. 6

prostatis kibos simptomebi misi ganvitarebis adreul stadiaze ar Cans. simptomebi TandaTan Cndeba mis zrdas- Tan ertad. rogorc wesi, am problemit daavadebis ukve momdevno stadiebze akitxaven xolme eqims. profilaqtikis miznit sasurvelia yvela mamakacma yovelwliurad gaiaros Semowmeba. 7

კოლორექტული კიბოს შესახებ msxvili da swori nawlavis (igive koloreqtuli) kibo ganvitarebas iwyebs nawlavis kedlis yvelaze Sida Sridan da izrdeba mis yvela SreSi, Signidan garet. simsivnes SeuZlia gavrceldes sxva qsovilebsa da organoebsi. msxvil nawlavis kibos dros xsir SemTxvevaSi ziandeba RviZli. 8

რა სიმპტომები ახასიათებს მსხვილი და სწორი ნაწლავის კიბოს? kuwis moqmedebis darrveva, gansakutrebit gaxsirebuli moqmedeba an fararati, romelic grzeldeba ramdenime kviris ganmavlobasi; sisxldena ukana tanidan raime askara mizezis garese; gamkvriveba muclis aresi. am simptomebis arseboba ertmnisvnelovnad ar nisnavs msxvi li nawlavis kibos, magram Tu es simptomebi SenarCundeba 4-6 kviris ganmavlobasi, unda mimartot eqims. მსხვილი ნაწლავის კიბო შეიძლება განუვითარდეთ როგორც ქალებს, ასევე მამაკაცებს. მსხვილი ნაწლავის კიბოს განვითარების რისკ-ფაქტორებია: genetikasi msxvili nawlavis kibos arseboba; dabali fizikuri aqtivoba da Warbi wona; 9

cximiani sakvebis, xorceulis Warbad moxmareba da kvebis racionsi bostneulisa Tu sxva mcenareuli produqtebis simcire; aseve, msxvili nawlavis kibos ganvitarebis riski izrde ba asaktan ertad. koloreqtaluri kiboti daavadebis Tavidan acilebis miznit mtel msofliosi udidesi roli eniweba skrinings, anu profilaqtikur gamokvlevebs daavadebis ganvitarebis risk jgufebsi, rata droulad moxdes kibos winare daavadebebis drouli gamovlena da mkunaloba. რას წარმოადგენს მსხვილი ნაწლავის კიბოს სკრინინგის პროგრამა? msxvili nawlavis kibos skriningis programa itvaliswinebs ufaso gamokvlevebs 50-70 wlis mamakacebisa da qalbatonebistvis, yovel or weliwadsi ertxel. 10

სკრინინგი ითვალისწინებს : ganavlis tests farul sisxldenaze; ganavlis testis dadebiti pasuxis SemTxvevaSi kolonoskopias. am metodit xdeba msxvili nawlavis Sida zedapiris usualo datvaliereba. kolonoskopia warmoadgens msxvili nawlavis kibos diagnostikis yvelaze efeqtur metods da umetes SemTxvevaSi ki yvelaze optimaluri proceduraa. 11

gamocemulia proeqtis: ertoblivi Zalisxmeva kibos adreuli ga movlenisa da efeqturi martvistvis farglebsi. axalgazrda fsiqologta da eqimta asociacia qsenoni misamarti: zugdidi, petre uberis q. π1 telefoni: (0415) 254010 E-mail: associationxenon@gmail.com

sasvilosnos კიბოს შესახებ

sasvilosnos yelis sasosmxrivi nawili `garemos- Tan urtiertobis ZiriTad karibwes~ warmoadgens. albat amito maa, rom yvelaze xsirad aq vitardeba patologiuri procesebi. sasvilosnos yelis kibos xsir SemTxveveaSi win uzrvis sasvilosnos yelis displazia, es aris sasvilosnos yelis lorwovani garsis ujredebis gadagvareba da am ujredebis aranormaluri cvlileba da gamravleba. itvleba, rom es sawyisia im procesisa, romlis Sedegadac nel-nela, wlebis ganmavlobasi yalibdeba avtvisebiani simsivne (kibo). swored amitom, aset cvlilebebs `kiboswinare processac~ uwodeben. Tumca, unda arinisnos, rom displazia yoveltvis ar gardaiqmneba simsivned da es mnisvnelovnadaa damokidebuli droul diagnozsa da sworad warmartul mkurnalobaze. 2

საყურადღებოა, რომ: sasvilosnos kibo yvelaze xsiria 40 wlis zevit asak- Si, Tumca, aris misi SemTxvevebi 20-30 wlis asakis qalebsic; sasvilosnos yelis kibo uisviatesia qalisvilebsi; sasvilosnos yelis displaziis dawyebidan kibos ganvitarebamde sasualod 10-12 weli gadis. 3

საშვილოსნოს ყელის კიბოს ხელშემწყობი (რისკის) ფაქტორები: adamianis papilomis virusis (HPV) zogierti saxeoba (genotipi); herpesis virusi; sqesobrivi cxovrebis adreulad, 16 wlis asakamde, dawyeba; abortebi da msobiaroba adreul asaksi; xsiri abortebi da msobiaroba; mouwesrigebeli sqesobrivi cxovreba: bevri sqesobrivi partnioris yola, prostitucia; daucveli seqsi; umkurnebeli antebadi da veneriuli daavadebebi. ასევე : Tambaqos moxmareba; datrgunuli imunuri sistema; mravalsvilianoba; usvilobis samkurnalo preparatebis mireba; Casaxvis sawinaarmdego abebis grzelvadiani gamoyeneba (10 welze meti), ramac SesaZloa gazardos sasvilosnos yelis kibos ganvitarebis riski. 4

საშვილოსნოს ყელის კიბო სხვადასხვა სტადიაზე შეიძლება გამოვლინდეს შემდეგი ნიშნებით: xorcis narecxis feri gamonadeni sasodan menstrualuri ciklis sxvadasxva periodsi; sisxliani gamonadeni sasodan sqesobrivi urtiertobis Semdeg; CveulTan SedarebiT mnisvnelovnad gaxangrzlivebuli menstruacia (7 dreze meti); zogadi intoqsikaciis (mowamvlis) nisnebi: saerto sisuste, umadoba, sxeulis wonis kleba, temperaturis mateba da sxva; tkivili muclis qveda nawilsi. am nisnebidan ertis an Tundac ramdenimes arseboba ar nisnavs, rom gaqvt kibo. magram Tu romelime matganma SegawuxaT, aucileblad mimartet eqims. 5

გამოკვლევა: sasvilosnos yelis kibos adreuli gamovlenis miznit, saqartvelosi moqmedebs ufaso saxelmwifo skrinin-programa, romelic itvaliswinebs 25-dan 60 wlamde asakis qalebistvis (3 weliwadsi ertxel) gamokvlevebs: PAP-testi: sasvilosnos yelidan nacxis gamokvleva lorwovani garsis ujredebis cvlilebebze. kolposkopia: sasvilosnos yelis datvaliereba instru men tuli metodit. am gamokvlevebit SesaZlebelia ujredebis gadagvarebis (displaziis) adreuli diagnostika da mkurnaloba. sasvilosnos yelis kibos pirveladi prevenciis miznit mnisvnelovania adamianis papiloma virusis sawinaarmdego vaqcianacia, romelic unda Catardes 9-11 wlis asakis gogonebsi, Tumca, vaqcinaciis danergvis SemTxvevaSi sasvilosnos yelis kibos skrininguli programebi Cveulebrivad grzeldeba. 6

sasvilosnos yelis yvela avtvisebiani simsivne araa dakavsirebuli sqesobriv cxovrebastan. kibo SeiZleba ganuvitardes im qalsac, romelsac mowesrigebuli sqesobrivi cxovreba aqvs. amitom, yvela daavadebis sauketeso profilaqtikaa eqimis regularuli metvelyureoba. 7

ძუძუს კიბოს შესახებ

kibo zogadi terminia da is aertianebs daavadebata did jgufs, romelic SesaZloa ganvitardes adamianis sxeulis nebismier nawilsi. kibos ganvitarebis ert-ert mnisvnelovan maxasiatebels patologiuri ujredebis swrafi gamravleba warmoadgens, es procesi mogvianebit SeiZleba gavrceldes sxva organoebsic metastazebis saxit. კიბოს მართვა და მნიშვნელოვნად შემცირება შესაძლებელია მისი პრევენციისა და ადრეულ გამოვლენაზე დაფუძნებული სტრატეგიების განხორცილების გზით. ZuZus kibo ert-erti yvelaze xsiri daavadebaa qalebsi. daavadebis gamomajravndebidan pirvel xut welsi sikvdiloba sakmaod maralia. miuxedavad amisa, darwmunebit SeiZleba itqvas, rom droulad armocenili kibos sworad mkurnaloba imdenad efeqturia, rom avadmyofebi ateulobit wlebis ganmavlobasi sruliad janmrtelad grznoben Tavs. dadgenilia, rom ZuZus kiboti sikvdilianoba ertiorad mcirdeba Tu qalebi 40 wels zevit yovel wels gaesinjebian eqims da Caitareben sawiro gamokvlevebs. 2

რა არის ძუძუს კიბოს რისკ-ფაქტორები? radiaciuli dasxivebis zonasi cxovreba, cxovrebis arajansari wesi: araswori kveba (cximebit mdidari da ujredisit Raribi produqtebi), Tambaqos da alkoholis Warbi moxmareba, umozrao cxovrebis wesi da ase Semdeg. არსებობს ძუძუს კიბოს სპეციფიური რისკ-ფაქტორებიც: memkvidruli ganwyoba, sarzeve jirkvlis kibos SemTxvevebi axlo natesavebsi (deda, da, Svili); orsuloba da msobiaroba 30 wlis asakis Semdeg an usviloba; sarzeve jirkvlis qsovilis gadagvareba, gamowveuli hormonuli darrvevebit (dishormonaluri hiperplazia). menstruaciis naadrevi (12 wlis asakamde) dawyeba da gvian (50 wlis Semdeg) Sewyveta; sqesobrivi funqciebis darrvevebi: orgazmis arqona, frigiduloba; menstruaciis darrvevebi: araregularuli, mtkivneuli, Warbi, gaxangrzlivebuli menstruacia; sasvilosnosa da sakvercxeebis antebiti da qsovilis gadag varebit mimdinare daavadebebi; 3

marali dozit an xsiri, Tundac dasasvebi dozis farglebsi, radiaciuli dasxiveba mozard asaksi (16 wlamde), magalitad xsiri rentgenlogiuri gamokvleva; Warbi wona, gansakutrebit wonis mkvetri mateba 16 wlis asakis zevit. ZuZus kibos mimart ganwyobas umnisvnelod zrdis Casaxvis sawinaarmdego medikamentebi, gansakutrebit 40 wels zevit. sarzeve jirkvlis kibos ganvitarebis riskis jgufs miekutvnebian qalebi, romeltac aqvt zemot CamoTvlilidan 3 da meti nisani. სარძევე ჯირკვლის კიბოს პროფილაქტიკა zemoarnisnuli xelsemwyobi, risk-faqtorebisatvis SeZlebis dagvarad Tavis arideba; sarzeve jirkvlis TviTgasinjva regularulad: TveSi ertxel. TviTgasinjviT SeiZleba 2,5 sm. zomis simsivnis armocena. dadgenilia, rom ase armocenili simsivnis swori mkurnalobit, avadmyofta 50-70% Tavs janmrtelad grznobs da inarcunebs Sromisunarianobas minimum ati wlit; ginekologis konsultacia weliwadsi ertxel mainc. sasurvelia gyavdet erti ginekologi, romelsac endobit, kargad aqvs Seswavlili Tqveni organizmi da yvela cvlilebebs droulad daafiqsirebs da Sesabamis gamokvlevebsac daginisnavt. 4

როგორ გავისინჯოთ სარძევე ჯირკვალი? sarzeve jirkvlis TviTgasinjva yvelaze mizansewonilia menstruaciis damtavrebidan pirvel kviras. qalebma, romlebsac menstruacia ar aqvt, sarzeve jirkvali unda gaisinjon yoveltviurad, erti da igive dros. თვითგასინჯვის ტექნიკა: sarzeve jirkvlebis dasatvaliereblad dadeqit sarkis win jer dasvebuli, Semdeg marla aweuli xelebit. am dros miaqciet yuradreba: xom ar aris ZuZus an irliebis midamos kanis araertgvarovneba, CaRrmavebuli an amoburculi adgilebi; gaqvt Tu ara ZuZus dvrilis Cabruneba an gadaxra centridan; gaqvt Tu ara romelime sarzeve jirkvlis formis an zomis cvlileba; gaqvt Tu ara gamonadeni sarzeve jirkvlidan; gaqvt Tu ara cvlilebebi dvrilze (sisvele, qerqebi). xelit gasinjva anu palpacia xdeba zurgze mwoliare mdgomareobasi. gasinjvis dros mkerdi odnav aweuli unda iyos, amitom, bewqves amoidet patara balisi. ZuZu isinjeba mopirdapire xelit (marjvena ZuZu marcxena xelit da piriqit). gasinjva xdeba nazad (moeridet uxes zewolas), wriuli mozraobit, mteli mtevnit. sarzeve jirkvali unda gaisinjot mtlianad, mcire ubnebad. didi ubnis gasinjvisas 5

დათვალიერება ხელით გასინჯვა 6

SeiZleba SeigrZnoT simkvrive, rac SeiZleba ar nisnavdes patologiur cvlilebas. სარძევე ჯირკვლის კიბოს ადრეულ გამოვლენაში დიდი მნიშვნელობა ენიჭება სკრინინგს, რომელოც ითვალისწინებს 40-დან 70 წლის ქალების უფასო გამოკვლევას: mamografiul gamokvlevas; gasinjvas mamologis mier; patologiis gamovlenis SemTxvevaSi ZuZus eqoskopias. როდის და რამდენად ხშირად მივმართოთ ექიმს? eqims unda mivmartot ZuZus nebismieri ucveulo cvlilebis dafiqsirebistanave. garda amisa, profilaqtikis miznit eqimtan regularuli urtiertoba umizezodac unda gqondet. mitumetes, Tu gaqvt zemocamotvlili erti an ramodenime risk-faqtori. Tu gaqvt ZuZus kibosadmi memkvidruli ganwyoba, eqimis konsultaciebi da ZuZus kvleva unda daiwyot SedarebiT adreuli asakidan. Cveulebriv, 18-35 wlis asaksi sarzeve jirkvlis dat valiereba eqimis (mamologis an ginekologis) mier sawiroa sam weliwadsi ertxel, 35-40 wlis asaksi or weliwadsi ertxel, 40-50 wlis asaksi da 50 wlis zevit weliwadsi ertxel. 7